Οι Rolling Stones, η περιοδεία Steel Wheels και το deal των 260 εκατ. που αναδιαμόρφωσε όλη τη μουσική βιομηχανία

Ο τρόπος με τον οποίο οι Rolling Stones αντιμετώπισαν την Steel Wheels – μια εμπορική παραγωγή αλλά με ουσία και στάση – συμβόλισε μια νέα φάση στη σχέση μεταξύ μουσικής, τέχνης και αγοράς.

Η ιστορία των Rolling Stones και η εξέλιξη του ροκ εν ρολ δεν θα ήταν πλήρης χωρίς την αναφορά στην επαναστατική περιοδεία «Steel Wheels» και στην καθοριστική συμφωνία που τη στήριξε – ένα συμβόλαιο ύψους περίπου 260 εκατομμυρίων δολαρίων που, σύμφωνα με παραγωγούς και στελέχη του μουσικού επιχειρείν, ήταν τόσο ασυνήθιστο που κάποιοι το χαρακτήρισαν «συμφωνία με τον διάβολο».

Άλλαξε για πάντα τα δεδομένα

Η Steel Wheels Tour, που ξεκίνησε το 1989, σηματοδότησε την επιστροφή των Rolling Stones στα μεγάλα παγκόσμια μουσικά δρώμενα μετά από μια περίοδο σχετικής αποχής από μαζικές διεθνείς περιοδείες. Ήταν η πρώτη τους πραγματικά παγκόσμια περιοδεία μετά από επτά χρόνια και η παραγωγή της ήταν σε τέτοιο μέγεθος που άλλαξε για πάντα τα δεδομένα για το πώς μια ροκ μπάντα σχεδιάζει και εκτελεί μια παγκόσμια περιοδεία – όχι μόνο από άποψη τεχνικής και θεάματος, αλλά και από άποψη εμπορικής διαχείρισης και στρατηγικής επένδυσης.

Πρωτόγνωρη για τα δεδομένα της εποχής

Η συμφωνία των 260 εκατ. δολαρίων – η οποία περιλάμβανε χρηματοδότηση παραγωγής, δικαιώματα προώθησης και συμμετοχές στα έσοδα – ήταν πρωτόγνωρη για τα δεδομένα της εποχής. Την υπέγραφε ο προγραμματιστής Michael Cohl, που είχε διαμορφώσει ένα νέο επιχειρηματικό μοντέλο γύρω από τις μεγάλες περιοδείες.

Οι Rolling Stones, παρά τις τεράστιες εμπειρίες τους ως συγκρότημα, είχαν τότε ανάγκη από μια συμφωνία που θα τους επέτρεπε να πραγματοποιήσουν μια περιοδεία τόσο εκτεταμένη όσο η Steel Wheels, με πρωτοφανείς τεχνικές δυνατότητες και εκτεταμένα δίκτυα διανομής εισιτηρίων.

Μερικοί παρατηρητές την χαρακτήρισαν «deal with the devil» – μια «συμφωνία με τον διάβολο» – όχι γιατί υπήρχε κάποια κυριολεκτική «μαύρη μαγεία», αλλά επειδή για πρώτη φορά οι Rolling Stones συνδέθηκαν τόσο στενά με έναν επιχειρηματικό μηχανισμό που υποσχόταν μεγάλο κέρδος αλλά και υψηλό ρίσκο: τεράστια παραγωγή, τεράστια διαφημιστική προβολή, και ένα δίκτυο συμφωνιών που περιλάμβανε από κατασκευαστές σκηνικών έως μεγάλες εταιρίες εισιτηρίων και χορηγίες.

Ξεχώρισε για μια σειρά καινοτομιών

Η Steel Wheels Tour ξεχώρισε για μια σειρά καινοτομιών. Ήταν μία από τις πρώτες φορές που μια rock περιοδεία προσεγγίστηκε με την επιχειρηματική λογική ενός παγκόσμιου εμπορικού προϊόντος υψηλού επιπέδου. Η παραγωγή της περιλάμβανε εξελιγμένα οπτικά εφέ, δυναμικά σκηνικά μεγάλου μεγέθους, και υψηλές απαιτήσεις σε μεταφορές και υποδομές, σχεδόν όπως μια μεγάλου προϋπολογισμού κινηματογραφική παραγωγή.

Το οικονομικό μοντέλο της περιοδείας αποτέλεσε πρότυπο για επόμενες γενιές καλλιτεχνών και tours. Η Steel Wheels απέδειξε ότι μια ροκ περιοδεία μπορούσε να είναι όχι μόνο καλλιτεχνικά αξιοσημείωτη αλλά και εμπορικά τεράστιας κλίμακας. Οι περιοδείες μετά από αυτήν άρχισαν να αντιμετωπίζονται ως επιχειρηματικά βήματα μεγάλης επένδυσης, με λεπτομερή προγραμματισμό, εταιρικές συνεργασίες και στρατηγικές μάρκετινγκ.

Ένα από τα πιο ενδιαφέροντα αποτελέσματα αυτής της προσέγγισης ήταν η επέκταση του ρόλου των περιοδειών ως πηγής εσόδων. Σε μια εποχή που οι πωλήσεις δίσκων άρχιζαν να αντιμετωπίζουν προκλήσεις από νέες τεχνολογίες και την πειρατεία, η Steel Wheels Tour απέδειξε ότι οι περιοδείες μπορούσαν να γίνουν ο πυλώνας επιβίωσης και άνθισης για ένα συγκρότημα. Επιπλέον, άνοιξε την πόρτα για την ανάδυση των mega tours που σήμερα θεωρούνται φυσιολογικές για παγκόσμια ονόματα όπως οι Coldplay.

Η ίδια η περιοδεία περιλάμβανε καλλιτέχνες ειδικά επιλεγμένους για να ενισχύσουν την εμπειρία: από συγκροτήματα που άνοιγαν τις συναυλίες έως συμμετοχές σε ειδικές εκδηλώσεις, με στόχο να μετατραπεί κάθε στάση σε μια ολοκληρωμένη εκδήλωση ψυχαγωγίας. Αυτή η προσέγγιση δεν ήταν μόνο για το live show, αλλά και για τη δημιουργία μιας ενιαίας brand experience για τους θαυμαστές, τόσο στο χώρο των συναυλιών όσο και εκτός.

Εκτός από το εμπορικό κομμάτι, η Steel Wheels είχε πολιτισμική επιρροή. Σε μια εποχή που οι Rolling Stones είχαν ωριμάσει καλλιτεχνικά αλλά και κοινωνικά, η περιοδεία λειτουργούσε ως μια αναφορά στην ανθεκτικότητα και την απήχηση του ροκ εν ρολ.

Οι ίδιοι οι Stones είχαν ήδη μια θρυλική στάση απέναντι στην ποπ κουλτούρα, από τα πρώτα τους άλμπουμ μέχρι την ιστορική τους εικόνα ως «κακοί αγόρια» της ροκ. Ο τρόπος με τον οποίο αντιμετώπισαν την Steel Wheels – μια εμπορική παραγωγή αλλά με ουσία και στάση – συμβόλισε μια νέα φάση στη σχέση μεταξύ τέχνης και αγοράς.

Το κληροδότημα αυτής της περιοδείας είναι ορατό και σήμερα, σχεδόν τέσσερις δεκαετίες αργότερα. Η Steel Wheels Tour αποτέλεσε πρότυπο για την «εμπορική κινηματογράφηση» των lives, για τις διεθνείς παραγωγές και για τον τρόπο με τον οποίο ένα μουσικό προϊόν μπορεί να υπερβαίνει τα σύνορα του άλμπουμ και του κοινού. Η ίδια συμφωνία των 260 εκατ. δολαρίων, που κάποτε φαινόταν ακραία, έχει σήμερα καθιερωθεί ως σύνηθες στοιχείο μεγάλων tours σε διαφορετικά μουσικά είδη.