Μενδώνη στο Συμβούλιο Υπ. Πολιτισμού της ΕΕ: Η ελευθερία της τέχνης αδιαπραγμάτευτη, θεμέλιο της δημοκρατίας

Παρεμβάσεις σε έξι θεματικές έκανε η Υπ. Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη, στο πλαίσιο του Συμβουλίου Υπουργών Πολιτισμού, Οπτικοακουστικών και Μέσων Ενημέρωσης, που πραγματοποιήθηκε, στις Βρυξέλλες.

Οι συζητήσεις επικεντρώθηκαν στη νέα στρατηγική της ΕΕ στον τομέα του Πολιτισμού, τα νέα χρηματοδοτικά προγράμματα στα οποία θα βασιστεί, αλλά και στη σχέση των ΜΜΕ με τη δημοκρατία και τις αξίες της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Μενδώνη στο Συμβούλιο Υπ. Πολιτισμού, Οπτικοακουστικών και ΜΜΕ της ΕΕ

Η Λίνα Μενδώνη, στη συζήτηση για την υιοθέτηση των Συμπερασμάτων σχετικά με την Ευρωπαϊκή Ασπίδα Δημοκρατίας -μιας πρωτοβουλίας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, που στοχεύει στην ενίσχυση της ανθεκτικότητας των δημοκρατικών θεσμών και διαδικασιών της ΕΕ απέναντι σε απειλές, όπως η παραπληροφόρηση, οι κυβερνοεπιθέσεις και η ξένη παρέμβαση- τάχθηκε ανεπιφύλακτα υπέρ της υιοθέτησης της πρωτοβουλίας, καθώς προβλέπει την αξιολόγηση των συστημάτων λογοδοσίας, τη διασφάλιση ίσων όρων ανταγωνισμού μεταξύ παραδοσιακών ΜΜΕ και των μεγάλων διαδικτυακών πλατφορμών, την τήρηση των κανόνων της πνευματικής ιδιοκτησίας, που αφορούν δημοσιογραφικό περιεχόμενο, τη στήριξη ευρωπαϊκών πολιτιστικών έργων, την ενίσχυση της διαφάνειας και της ψηφιακής παρουσίας των δημόσιων ΜΜΕ και τη σήμανση περιεχομένου που έχει δημιουργηθεί ή διαχειρισθεί με AI.

Η Υπουργός Πολιτισμού δήλωσε πως η Ελλάδα στηρίζει αμέριστα το σχέδιο Συμπερασμάτων, θεωρώντας κρίσιμη την πρόσβαση στην ανοιχτή και ελεύθερη ενημέρωση, δίκαιους όρους ανταγωνισμού μεταξύ των ΜΜΕ, δίνοντας έμφαση στην ψηφιακή παιδεία των πολιτών.

Η Ουγγαρία υπήρξε η μόνη χώρα που αντιτάχθηκε στο σχέδιο Συμπερασμάτων, με αποτέλεσμα – ελλείψει πλήρους συναίνεσης – να υιοθετηθούν ως Συμπεράσματα της Δανικής Προεδρίας.

Μενδώνη για τα προγράμματα Creative Europe – Culture, Media+ και CERV+

Στη συζήτηση σχετικά με το Πρόγραμμα “AgoraEU” της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την περίοδο 2028-2034, το οποίο ενοποιεί τα προγράμματα Creative Europe – Culture, Media+ και CERV+, ενισχύοντας τις συνέργειες και τη συνοχή για την αντιμετώπιση των σύγχρονων προκλήσεων, η Λίνα Μενδώνη εξέφρασε τη στήριξή της προς το νέο Πρόγραμμα, τονίζοντας ωστόσο, πως χρειάζεται έναν συγκεκριμένο και φιλόδοξο προϋπολογισμό, καθώς και την ανάγκη σύστασης Γραφείων σε κάθε χώρα- μέλος, ώστε να αποτελούν το σημείο επαφής και ενημέρωσης των καλλιτεχνών και του κοινού για τις δυνατότητες και τις προβλέψεις των χρηματοδοτικών εργαλείων, τη διευκόλυνση της ένταξης των καλλιτεχνικών προγραμμάτων σε αυτά και για την υποστήριξη των ενδιαφερομένων στην διεκπεραίωση των γραφειοκρατικών διαδικασιών.

Στη συζήτηση για την «Πολιτιστική Πυξίδα για την Ευρώπη», το στρατηγικό πλαίσιο για το πολιτισμό στις πολιτικές της ΕΕ τα επόμενα χρόνια, το οποίο παρουσίασε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, η Λίνα Μενδώνη τόνισε ότι το νέο πρόγραμμα αποτελεί μια προοδευτική και αναγκαία στρατηγική για το μέλλον της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης, η οποία αναγνωρίζει ότι ο Πολιτισμός είναι θεμελιώδης πυλώνας της δημοκρατίας, της κοινωνικής συνοχής και της βιώσιμης ανάπτυξης και θέτει τον πολιτισμό στην καρδιά των ευρωπαϊκών πολιτικών. Η Υπουργός Πολιτισμού σημείωσε ότι η «Πολιτιστική Πυξίδα» υπερασπίζεται την καλλιτεχνική ελευθερία και την πολιτιστική συμμετοχή, προσφέροντας ισχυρό ανάχωμα απέναντι στην παραπληροφόρηση και τον αυταρχισμό.

Η Λίνα Μενδώνη επεσήμανε ότι το προτεινόμενο στρατηγικό πλαίσιο ανοίγει νέους δρόμους για την ενίσχυση της κοινωνικής συνοχής, προωθώντας τις πολιτικές της συμπερίληψης, της ισότητας φύλων, της πρόσβασης για άτομα με αναπηρία και της ενδυνάμωσης των νέων και των μειονοτήτων, της πράσινης μετάβασης και της ψηφιακής καινοτομίας, ενώ παράλληλα αναβαθμίζει τον ρόλο της Ευρώπης στη διεθνή πολιτιστική διπλωματία, προωθώντας τον διαπολιτισμικό διάλογο και την προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς, σε περιόδους κρίσης.

Στη διάρκεια του Συμβουλίου, η Γαλλία και η Γερμανία παρουσίασαν ένα σχέδιο για τον «εξευρωπαϊσμό» του δικτύου ARTE, με στόχο την εξέλιξή του σε ευρωπαϊκή πλατφόρμα, που θα προβάλει μελλοντικά περιεχόμενο σε 24 γλώσσες, με πάνω από 5.000 προγράμματα προσαρμοσμένα στις τοπικές ανάγκες, ευνοώντας τις συμπαραγωγές. H Υπουργός Πολιτισμού παρεμβαίνοντας, και εκ μέρους της Γενικής Γραμματείας Ενημέρωσης και Επικοινωνίας, δήλωσε πως η χώρα μας στηρίζει όλες τις πρωτοβουλίες που συμβάλλουν σε ενισχυμένες συνέργειες στον ευρωπαϊκό οπτικοακουστικό χώρο, αλλά και στην προώθηση και τη διάδοση του ευρωπαϊκού περιεχομένου, επισημαίνοντας εμφατικά ότι η υποστήριξη τέτοιων πρωτοβουλιών πρέπει να ενισχύεται σημαντικά με ενωσιακούς πόρους και να τηρείται η αναγκαία προϋπόθεση ότι το περιεχόμενο μια τέτοιας πλατφόρμας θα είναι πλουραλιστικό, πολυγλωσσικό, με ουσιαστική συνδρομή των δημοσίων παρόχων των κρατών-μελών.

Κατά τη διάρκεια συζήτησης για τις σοβαρές επιπτώσεις, που είχε η σύγκρουση στη Γάζα, στην πολιτιστική της κληρονομιά, η Λίνα Μενδώνη εξέφρασε την αποφασιστικότητα της Ελλάδας να συμβάλει ενεργά σε κοινές συντονισμένες ενέργειες για την προστασία των εν λόγω μνημείων, συμπεριλαμβανομένης της Μονής του Αγίου Ιλαρίωνα, τόσο στο πλαίσιο της UNESCO, αλλά και στο πλαίσιο της πρωτοβουλίας της Ισπανίας, για σύγκληση συνάντησης εμπειρογνωμόνων για το θέμα, το α’ εξάμηνο 2026. Η Υπουργός Πολιτισμού υπογράμμισε ότι τον περασμένο Ιούνιο, το Υπουργείο Πολιτισμού και η Παλαιστινιακή Αρχή υπέγραψαν, στην Αθήνα, Μνημόνιο Συνεργασίας, το οποίο, μεταξύ άλλων, προβλέπει τη δημιουργία μηχανισμών μεταφοράς τεχνογνωσίας συντήρησης, συνεργασίας για την άμεση προστασία μνημείων υπό απειλή και την ανάπτυξη κοινών εκπαιδευτικών προγραμμάτων.

Η Υπουργός Πολιτισμού παρενέβη και στο θέμα συζήτησης, που ήγειρε η Γερμανία, εκφράζοντας την ανησυχία της για τον αυξανόμενο αποκλεισμό των Εβραίων καλλιτεχνών στην Ευρώπη, μέσω ακυρώσεων, μποϊκοτάζ και δημόσιων πιέσεων, πρακτικές που παραβιάζουν την ελευθερία της τέχνης, θεμελιώδη ευρωπαϊκή αξία που κατοχυρώνεται στον Χάρτη Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της ΕΕ. Η Λίνα Μενδώνη υπογράμμισε ότι η ελευθερία της τέχνης είναι αδιαπραγμάτευτη, καθώς αποτελεί θεμέλιο της ευρωπαϊκής δημοκρατίας και ως εκ τούτου κάθε απόπειρα φίμωσης ή αποκλεισμού καλλιτεχνών λόγω θρησκείας ή εθνικής ταυτότητας αντιστρατεύεται τις αξίες επί των οποίων οικοδομήθηκε η Ευρωπαϊκή Ένωση. Ο πολιτισμός οφείλει να προστατευθεί ως γέφυρα κατανόησης, συνύπαρξης και σεβασμού και η εβραϊκή πολιτιστική παρουσία οφείλει να παραμείνει ορατή, ενεργή και σεβαστή.

To Συμβούλιο, τέλος, υιοθέτησε, χωρίς συζήτηση, Συμπεράσματα σχετικά με τον στρατηγικό ρόλο του πολιτισμού, της πολιτιστικής κληρονομιάς και των οπτικοακουστικών έργων στην προάσπιση των ευρωπαϊκών αξιών και της δημοκρατικής ανθεκτικότητας, υπογραμμίζοντας ότι ο πολιτισμός αποτελεί θεμέλιο της ευρωπαϊκής ταυτότητας και της κοινωνικής συνοχής, ενισχύοντας τη συμμετοχή των πολιτών, τη διαπολιτισμική κατανόηση και την ειρήνη. Σε μια περίοδο γεωπολιτικών εντάσεων, ο πολιτισμός αναγνωρίζεται ως εργαλείο υπεράσπισης της δημοκρατίας, της ελευθερίας της έκφρασης και της πολιτιστικής ποικιλομορφίας.

Στο περιθώριο του Συμβουλίου Υπουργών, η Λίνα Μενδώνη είχε διμερή συνάντηση εργασίας με την Υπουργό Πολιτισμού της Πολωνίας Marta Cienkowska, κατά την οποία -μεταξύ άλλων- συμφωνήθηκε η διοργάνωση αρχαιολογικής έκθεσης στο Εθνικό Μουσείο της Βαρσοβίας, στο πλαίσιο της Ελληνικής Προεδρίας στην ΕΕ, το β’ εξάμηνο 2027, ενώ συζητήθηκαν οι τελευταίες εξελίξεις για τον επαναπατρισμό των εβραϊκών κειμηλίων, που εξήχθησαν παρανόμως στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Οι προτεραιότητες της Ιρλανδίας, της Ελλάδας και της Λιθουανίας -της τριάδας κρατών, που αναλαμβάνουν την Προεδρία της ΕΕ, από τον Ιούλιο 2026 έως το τέλος του 2027- συζητήθηκαν, στο πλαίσιο της συνάντησης της Λίνας Μενδώνη με τους Υπουργούς της Ιρλανδίας Patrick O’Donovan και της Λιθουανίας Vaida Aleknaviciene. Στο περιθώριο του Συμβουλίου, επίσης, η Λίνα Μενδώνη είχε σύντομες συναντήσεις με τον Επίτροπο Glenn Micallef, τον Αντικαγκελάριο της Αυστρίας και Υπουργό Πολιτισμού Andreas Babler, και τους Υπουργούς της Ιταλίας Alessandro Giuli, της Μάλτας Owen Bonnici και της Κύπρου Λίνας Κασσιανίδου.