Μενδώνη από Φλωρεντία: Nα ενσωματώσουμε το κράτος δικαίου στο νέο συνεκτικό ευρωπαϊκό περιβαλλοντικό όραμα

Η Λίνα Μενδώνη συμμετείχε στην Υπουργική Διάσκεψη για τη συμπλήρωση 25 ετών από την υπογραφή της Σύμβασης του Συμβουλίου της Ευρώπης για το Τοπίο, γνωστή ως «Σύμβαση της Φλωρεντίας».

Η Διάσκεψη πραγματοποιήθηκε στη Φλωρεντία, υπό τη διοργάνωση του Συμβουλίου της Ευρώπης και του Υπουργείου Πολιτισμού της Ιταλίας.

Για τον καθοριστικό ρόλο της Σύμβασης της Φλωρεντίας, μίλησε η Λινα Μενδώνη

Η Λίνα Μενδώνη, αξιολογώντας την εικοσιπεντεαετία από την υπογραφή της σημείωσε: « Η Σύμβαση έχει μεταμορφώσει τον τρόπο που βλέπουμε και αξιολογούμε τα τοπία: Όχι, απλώς, ως φυσικό σκηνικό, αλλά ως κοινό αγαθό που καθορίζει την ποιότητα της ζωής μας, τη δημοκρατία μας και την πολιτιστική μας κληρονομιά. Εχει εμπνεύσει μια γενιά δημοσίων πολιτικών που έχουν τις ρίζες τους στη συμμετοχή των κοινοτήτων και στην πεποίθηση ότι το περιβάλλον και ο πολιτισμός είναι απολύτως αδιαχώριστα αγαθά. Παράλληλα, η Σύμβαση εισάγει την εδαφική διάσταση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων».

Η Υπουργός Πολιτισμού αναφέρθηκε στα Ολοκληρωμένα Διαχειριστικά Σχέδια του Υπουργείου Πολιτισμού για τα Μνημεία μας, που συμπεριλαμβάνονται στον Κατάλογο Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO, τα οποία αντιμετωπίζουν το πολιτιστικό αγαθό, το φυσικό περιβάλλον και την τοπική κοινωνία, ως ενιαίο και αλληλοεξαρτώμενο σύστημα.

«Στην Ελλάδα», σημείωσε η Λίνα Μενδώνη, «η προστασία τόσο του φυσικού όσο και του πολιτιστικού περιβάλλοντος είναι, από καιρό, κατοχυρωμένη στο Σύνταγμά μας. Ο Ελληνικός Αρχαιολογικός Νόμος θεσπίζει ένα ολοκληρωμένο χωρικό πλαίσιο που διασφαλίζει ότι η διαχείριση των μνημείων και του περιβάλλοντός τους είναι ενιαία και ζωντανή οντότητα, αναγνωρίζοντας ότι η κληρονομιά δεν μπορεί να διατηρηθεί απομονωμένη από το τοπίο που την περιβάλλει. Αυτή είναι η αρχή, στην οποία εδράζεται το εθνικό μας πρόγραμμα για την ανάπτυξη και εφαρμογή ολοκληρωμένων σχεδίων διαχείρισης για τις περιοχές Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO στην Ελλάδα».

Η Υπουργός Πολιτισμού επεσήμανε τον καθοριστικό ρόλο της Σύμβασης της Φλωρεντίας στην προώθηση της βιώσιμης προστασίας, διαχείρισης και ανάδειξης των τοπίων και υπό το φως της Διακήρυξης του Ρέικιαβικ (2023) και της νέας Στρατηγικής του Συμβουλίου της Ευρώπης, για το Περιβάλλον (2024–2030).

«Σήμερα», ανέφερε η Λίνα Μενδώνη, «ερχόμαστε αντιμέτωποι με νέες προκλήσεις. Η τριπλή κρίση —της κλιματικής αλλαγής, της απώλειας της βιοποικιλότητας και της ρύπανσης— διαβρώνει όχι μόνο τα οικοσυστήματα αλλά και τους πολιτιστικούς και κοινωνικούς δεσμούς που διακρίνουν τα τοπία. Το ζητούμενο δεν είναι πλέον απλώς πώς να προστατεύσουμε τα τοπία μας, αλλά πώς να τα αναζωογονήσουμε. Η Διακήρυξη του Ρέικιαβικ μας έδωσε σαφή κατεύθυνση: Να ενσωματώσουμε τα ανθρώπινα δικαιώματα, τη δημοκρατία και το κράτος δικαίου σε ένα νέο, συνεκτικό περιβαλλοντικό όραμα για την Ευρώπη. Ένα όραμα, στο οποίο το τοπίο διαδραματίζει κεντρικό ρόλο».

Μετά από εικοσιπέντε χρόνια από τη Σύμβαση της Φλωρεντίας, το Συμβούλιο της Ευρώπης πρέπει να διαδραματίσει κομβικό ρόλο στην σύνταξη της επόμενης φάσης της Σύμβασης. Η Ελληνίδα Υπουργός επεσήμανε ότι νέα προσέγγιση πρέπει να βασιστεί σε τρεις καίριους άξονες: «1. Στην ολοκληρωμένη προσέγγιση, αξιοποιώντας τις αρχές LINKED που πρόσφατα υιοθετήθηκαν από το Συμβούλιο της Ευρώπης, ενώνοντας τον πολιτισμό́, τη φύση και το τοπίο σε ένα ενιαίο συνεχιζόμενο πλαίσιο πολιτικής, υπερβαίνοντας τα μεταξύ τους όρια που μερικές φορές υπάρχουν μόνο σε διοικητικό επίπεδο. 2. Στην καινοτομία και την συμμετοχή. Να αξιοποιήσουμε την ψηφιακή χαρτογράφηση, τα παρατηρητήρια τοπίων και τα εργαλεία συμμετοχικού σχεδιασμού, όχι μόνο για να καταγράψουμε την αλλαγή, αλλά για να ενδυναμώσουμε τις κοινότητες να οραματιστούν τα τοπία τους στο μέλλον. Στην Ελλάδα, τα ολοκληρωμένα σχέδια του ΥΠΠΟ για την διαχείριση των περιοχών Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO και τις ζώνες Natura 2000, ήδη ενσαρκώνουν αυτή τη φιλοσοφία: Η κληρονομιά, η οικολογία και τα τοπικά σχέδια διαβίωσης συγκλίνουν σε ένα ενιαίο χωρικό όραμα. 3. Στην ανάπτυξη μιας κουλτούρας φροντίδας και υγείας. Η Σύσταση για το Τοπίο και την Υγεία, που υιοθετήθηκε νωρίτερα φέτος, δείχνει το δρόμο: Τα υγιή τοπία σημαίνουν υγιείς ανθρώπους. Αυτό πρέπει να γίνει ο ακρογωνιαίος λίθος της περιβαλλοντικής δημοκρατίας της Ευρώπης —όπου η πρόσβαση σε ένα ποιοτικό τοπίο αναγνωρίζεται ως διάσταση της ανθρώπινης ευημερίας και αξιοπρέπειας».

Καταλήγοντας η Λίνα Μενδώνη, επεσήμανε: «Το μέλλον της Σύμβασης της Φλωρεντίας δεν αφορά μόνο τη διατήρηση, αλλά τη συλλογική αναγέννηση των τόπων μας. Αν αναγεννήσουμε τα τοπία μας με δημιουργικότητα και αλληλεγγύη, θα αναγεννήσουμε και την εμπιστοσύνη των πολιτών στις ίδιες τις αξίες της Ευρώπης».

Η Υπουργική Διάσκεψη της Φλωρεντίας ολοκληρώθηκε με την υιοθέτηση Διακήρυξης, που καθορίζει το νέο στρατηγικό όραμα του Συμβουλίου της Ευρώπης για την επόμενη φάση εφαρμογής της Σύμβασης, ενισχύοντας τη σύνδεση της προστασίας του τοπίου με τα ανθρώπινα δικαιώματα, τη δημοκρατία και το κράτος δικαίου.

Στο περιθώριο της Διάσκεψης, η Λίνα Μενδώνη είχε συνάντηση με τον Υπουργό Πολιτισμού Alessandro Giuli, επιβεβαιώνοντας τους ιδιαιτέρως στενούς πολιτιστικούς δεσμούς τον δύο χωρών και δίνοντας νέα ώθηση στην πολιτιστική συνεργασία. Συζητήθηκε η προοπτική διοργάνωσης αρχαιολογικών εκθέσεων στις δύο χώρες, μεταξύ των οποίων η ανταλλαγή των εκθέσεων «Κυκλαδίτισσες» και «Γυναίκες της Πομπηίας», οι οποίες εκτίθενται αντιστοίχως στο Αρχαιολογικό Μουσείο Σαντορίνης και το Αρχαιολογικό Πάρκο της Πομπηίας, καθώς και η διοργάνωση κοινής έκθεσης για τον «Μύθο της Ευρώπης». Τέθηκε, επίσης, επί τάπητος η κοινή διοργάνωση ενός φεστιβάλ των λαϊκών παραστατικών τεχνών της Μεσογείου στην Ελλάδα και στην Ιταλία, καθώς και η προγραμματιζόμενη συναυλία, στην Αθήνα, με τραγούδια της νοτίου Ιταλίας. Η Υπουργός Πολιτισμού προσκάλεσε, τον ομόλογό της να συμμετάσχει στην Υπουργική Συνάντηση του Φόρουμ των Αρχαίων Πολιτισμών που θα πραγματοποιηθεί στην Αθήνα, στις 11-12 Δεκεμβρίου, πρόσκληση την οποία και ο Ιταλός Υπουργός αποδέχθηκε.

Στο περιθώριο της Διάσκεψης, η Λίνα Μενδώνη είχε συναντήσεις με τον Διευθυντή των Uffizi Galleries Simone Verde, σχετικά με τη διοργάνωση κοινών εκθέσεων των ελληνικών μουσείων με το Uffizi, όπως και με την Εκτελεστική Διευθύντρια του Ιδρύματος Palazzo Strozzi Antonella Loiero, για τη συμμετοχή της Ελλάδας στη σχεδιαζόμενη έκθεση του Palazzo Strozzi, υπό τον τίτλο «Broken- Θραύσματα», που θα εγκαινιασθεί, στην Φλωρεντία, τον Σεπτέμβριο του 2026.